مفاد ماده 2 قانون مجازات اسلامی

جرم و مجازات

طبق مفاد ماده ۲ قانون مجازات اسلامی:
” هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می‌شود.”

بنابراین برای «جرم» باید در قانون، «مجازات» تعیین شده باشد و اگر برای فعل یا ترک فعلی، در قانون، مجازاتی تعیین نشده باشد ،جرم محسوب نمی شود.

اگر برای فعل یا ترک فعل یا اقداماتی ، در قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ، جدیداً، مجازاتی تعیین شده است ، برای این موارد، جرم انگاری Criminalization# شده است ؛ بنابراین ، متصدیان مربوطه «نمی توانند» موارد مشابه قبل از ابلاغ قانون جدید را به استناد این قانون جدید، مشمول مجازات بدانند.

حتی اگر مورد مشابه فعل یا ترک فعلی ، قبل از حاکم بودن قانون جدید ، با اشاره کلی به قوانین قبلی، مشمول قاچاق یا مجازات اعلام شده باشد، صاحب کالا یا وکیل صاحب کالا می تواند با اشاره به قانون جدید اثبات نماید که این اقدامات، اخیراً جرم و مشمول مجازات برشمرده شده و لذا موارد قبلی را از شمول مجازات فعلی یا کلی قبلی تبرئه کند.

مثال- اگر طبق قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ، منبعد ، وجود کالای همنوع مازاد بیش از ۱۵٪ کالای اظهاری جرم انگاری و مشمول مجازات مربوط به قاچاق کالا شده است:

اولاً- اگر این اتفاق، قبل از اجرای قانون جدید رخ داده باشد، چون آن زمان ، برای این اقدام ، جرم انگاری نشده بوده ، مشمول مقررات قاچاق و مجازات مربوطه نمی شود؛

دوماً – اگر متصدیان مربوطه ، قبلاً ، چنین موردی را کشف و بصورت کلی، مشمول قاچاق کرده اند، صاحب کالا با اثبات اینکه برای این عمل اخیراً مجازات تعیین شده و این عمل جرم شناخته شده، می تواند از مرجع رسیدگی کننده درخواست صدور قرار منع تعقیب یا رأی مبنی بر برائت نماید.

باید توجه داشت حکم به مجازات و اجرای آن ، حسب مورد، نباید از میزان و کیفیتی که در قانون یا حکم دادگاه مشخص شده است تجاوز کند و هرگونه صدمه و خسارتی که از این جهت حاصل شود، درصورتی‌که از روی عمد یا تقصیر باشد حسب مورد موجب مسؤولیت کیفری و مدنی است و در غیر این‌صورت، خسارت از بیت‌المال جبران می‌شود.

دکتر مهرداد جمال ارونقی

منبع: قانون مجازات اسلامی